Podpisując umowę o pracę zapoznajemy się również i następnie podpisujemy wykaz obowiązków na danym stanowisku. W wykazie tym zostaje określone za co odpowiadamy w naszej pracy zawodowej. Lista obowiązków zależy nie tylko od konkretnego stanowiska, ale także pracodawcy. W każdym zakładzie pracy musi być również osoba odpowiedzialna za stan BHP, szkolenia i przestrzeganie wszelkich zaleceń prawnych gwarantujących bezpieczeństwo i higienę pracy. Nie może to być jednak osoba przypadkowa. Kto więc odpowiada za stan BHP? Jak wyznaczyć odpowiednią osobę i jaka odpowiedzialność na niej ciąży? Wyjaśniamy.
Przepisy prawne regulujące odpowiedzialność w zakresie BHP
Wielu pracodawców szuka odpowiedzi na pytanie, kto odpowiada za stan BHP w zakładzie pracy? Przede wszystkim, w pierwszej kolejności odpowiedzialność prawna za przestrzeganie przepisów BHP w każdym przedsiębiorstwie, spoczywa na pracodawcy. Obowiązki pracodawcy w zakresie BHP regulowane są przez konkretne przepisy prawa. Jaki akt prawny reguluje obowiązki pracodawcy w zakresie BHP?
Obowiązki te są dokładnie określone w Kodeksie pracy oraz Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Jednak pracodawca może, a nawet powinien, delegować zadania i obowiązki. W takiej sytuacji przełożony wybiera pracownika lub kilku pracowników, którzy będą w jego imieniu pilnować przestrzegania przepisów BHP w pracy. Nie mniej jednak ostateczna odpowiedzialność spoczywa na pracodawcy. Dodatkowo w pierwszej kolejności Kodeks Pracy jasno mówi, że pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Dlatego dbanie o BHP w miejscu pracy rozpoczyna się już na etapie budowy, projektowania czy urządzania miejsca pracy.
Prawa i obowiązki pracownika w zakresie BHP
Warto jednak pamiętać, że wszelkie starania pracodawcy spełzną na niczym, jeżeli obowiązki pracownika w zakresie BHP nie będą jasno określone, uświadomione i przestrzegane. Prawa i obowiązki pracownika w zakresie BHP również zostały określone w Kodeksie Pracy. Nie mniej jednak każdy pracownik powinien pamiętać, że przepisy te określają nie tylko jego przywileje, ale także powinności. W kwestii obowiązków, każdy pracownik powinien bezwzględnie znać i przestrzegać przepisów z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy; aby było to możliwe, obowiązany jest on uczestniczyć w kursach i szkoleniach z zakresu BHP, a pracodawca może przeprowadzać wewnętrzne egzaminy, które pozwolą mu sprawdzić i zweryfikować wiedzę pracowników z zakresu BHP. Organizacja i opłacenie szkoleń z przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy należy do pracodawcy, a szkolenia takie muszą odbywać się w godzinach pracy pracowników, nie zaś w ich prywatnym czasie.
Kto może prowadzić szkolenia BHP? Wyłącznie odpowiednio przeszkolone i uprawnione do tego osoby, specjaliści z zakresu BHP. Dodatkowo pracownik ma obowiązek wykonywać swoje zadania w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy. Na niektórych stanowiskach niezbędne jest stosowanie środków ochrony indywidualnej lub środków ochrony zbiorowej. To pracodawca powinien zapewnić odpowiedni sprzęt ochronny, a także w razie potrzeby, zapewnić przeszkolenie z jego prawidłowego użytkowania. Jednak pracownik ma bezwzględny obowiązek stosować wszelkie środki ochronne zapewnione mu przez pracodawcę, zgodnie z ich przeznaczeniem. W skład obowiązków pracownika w zakresie przestrzegania zasad BHP należy zaliczyć również dbałość o odpowiedni stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy. Do obowiązków pracownika należy także poddawanie się okresowym i kontrolnym badaniom lekarskim. Ponadto pracownicy mają obowiązek zgłaszać przełożonym ewentualne sytuacje zagrożenia życia czy zdrowia oraz niezwłocznie poinformować ich o wystąpieniu wypadku w miejscu pracy.
Warto przy tym pamiętać, że pracownicy mają także swoje prawa. Należy do nich między innymi prawo do powstrzymania się od wykonywania pracy w razie, gdy warunki pracy są niezgodne z przepisami BHP i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia. Prawo do powstrzymania się od wykonywania pracy przysługuje również w sytuacji, jeśli praca ta wymaga od pracownika szczególnej sprawności psychofizycznej, której ten nie posiada. Pracownik ma również prawo do oddalenia się z miejsca zagrożenia lub powstrzymania się od pracy, jeśli podczas jej wykonywania zagrożenie nie znika lub nie może zostać usunięte.